Geschiedenis van go

Algemeen wordt geaccepteerd dat go al zo’n 3000 jaar oud is. De oorsprong van het spel ligt in China, maar hoe en wanneer het precies ontstaan is, valt niet meer met zekerheid te achterhalen. Go werd in feite al gespeeld voordat mensen hun geschiedenis op schrift gingen stellen. Het oudste bord en stenen voor go is gevonden in een graftombe van rond 200 v. Chr., maar toen bestond het spel al eeuwen. Het bord had 17x17 lijnen, pas later werd 19x19 de standaard. 

In de geschriften van vroege Chinese historici komen hier en daar verwijzingen voor naar gebeurtenissen uit de 6e eeuw v. Chr. waarin go een rol speelt. Maar vermeldingen van go zijn zeldzaam en een beschrijving van het spel ontbreekt. In een tekst van Confucius uit de 6e eeuw v.Chr. wordt gedaan alsof het bij go vooral gaat om weddenschappen op wie zal winnen. Bij een schrijver uit de 4e eeuw v.Chr. komt echter naar voren dat go toen al een lang bestaand en respectabel tijdverdrijf was.

Over de oorsprong van go bestaan veel theorieën. In oudere Japanse en Chinese teksten werd gewoonlijk vermeld dat het spel rond de 23e eeuw v.Chr. werd bedacht door een Chinese keizer, als leermiddel voor zijn niet al snuggere zoon. Dat is een mooie mythe, maar weinig geloofwaardig. Meer aannemelijke theorieën zijn dat een bord met zwarte en witte stenen gebruikt werd door militairen om hun strategie te ontwikkelen; of dat de stenen door een waarzegger op een bord geworpen werden om te orakelen over de toekomst, een in China altijd populaire bezigheid. Soms wordt verondersteld dat het bord een weergave is van de sterrenhemel. Maar geen van deze theorieën is te bewijzen. 

geschiedenis1_small_2.jpg

Rond de 7e eeuw arriveerde go via Korea in Japan, samen met allerlei andere Chinese cultuur, zoals het Boeddhisme en literatuur. Go werd in de eeuwen daarna populair in de hogere kringen: in de keizerlijke hofhouding, onder monniken en hoge militairen. Na 1600 werd go zelfs een door de Japanse overheid gestimuleerde activiteit. Er kwamen vier officiële scholen waar go onderwezen werd en die onderling om de eer streden. De scholen kregen een ruime toelage van de overheid. Het spelniveau werd hierdoor veel hoger. In de 20e eeuw werd het go-leven in Japan gemoderniseerd: er kwam een profbond die door kranten gesponsorde titelmatches organiseerde.  

In de bloeitijd van het Japanse go was het spel ook in China en Korea nog populair, waar het respectievelijk weiqi en baduk heette. Het niveau was er echter veel lager en van internationale uitwisseling was geen sprake. Ook in het westen was het spel tot begin 20e eeuw vrijwel onbekend. Westerlingen die in de 17e en 18e eeuw het verre Oosten bezochten, maakten in hun verslagen hier en daar melding van een spel dat met zwarte en witte stenen werd gespeeld, maar van de regels waren ze niet echt op de hoogte. 

Go In het westen begon pas aan het begin van de 20e eeuw, toen in Duitsland en Hongarije-Oostenrijk de eerste go-clubs verschenen. In Duitsland werd in 1937 een go-bond opgericht, twee jaar na de VS. Pas na de tweede wereldoorlog begon go in Europa meer voet aan de grond te krijgen. Dit kwam vooral door de inspanningen van de Japanse profbond, die voor Engels promotiemateriaal zorgde en professionals op tournee door Europa en Amerika stuurde. 

In 1959 werd de Nederlandse go-bond opgericht door Ab Schilp. Een jaar later verscheen het eerste Nederlandse go-tijdschrift. De eerste jaren werd vooral in Amsterdam en Leiden go gespeeld, maar in de jaren zeventig verschenen in veel grotere steden go-clubs, vooral in universiteitssteden. In de jaren tachtig en negentig was het Nederlandse go toonaangevend in Europa. Een hoogtepunt was in 1992 de stichting van het Europees Go Centrum te Amstelveen, dat tot 2019 bestaan heeft. Daarnaast organiseerde Nederland geregeld het Europese go-congres, een twee weken durend evenement in de zomer. Het vond plaats in Oud Poelgeest (1960), Scheveningen (1964), Enschede (1972), Rijswijk (1977), Terschelling (1985), Maastricht (1994) en Groningen (2009).

In de 21e eeuw veranderde het go-leven door de opkomst van het internet. Online go spelen is gemakkelijk en leuk, al is met een bord en stenen spelen toch een heel andere ervaring dan online go spelen.  Door het internet werd de aantrekkingskracht van de fysieke go-clubs minder. Het bezoek aan fysieke toernooien bleef wel redelijk op peil. De NGoB organiseert daarom ook meer online activiteiten, naast het 'reguliere' go-leven. 

Een uitgebreider overzicht van go in Nederland is te vinden in het document Go in Nederland 1959-2010 (pdf), dat de geschiedenis van go in Nederland per tienjaarsperiode beschrijft.

geschiedenis4_small_2.jpg

Beeld uit de Interpolis match tussen Jong-Su Yoo en Ronald Schlemper in 1985. Foto: Harry van der Krogt.

 

 

Downloads: